Kamp Twilhaar en monument
Het monument bestaat uit twee betonnen panelen met elk een foto. Een van deze foto's is vervaagd, waarmee de kunstenares, Marjolein Rensen, wil laten zien dat 'de herinnering zelfs aan deze mensen kan vervagen.' Het monument is een van de resultaten van het onderzoek van de twee Nijverdallers Jan Fikken en Alex Alfering. Op het bord bij het monument staat de volgende tekst:
In de periode van 1940 tot begin 1947 bevond zich hier het Rijkswerkkamp Twilhaar. Dit werkverschaffingskamp werd opgericht door de Rijksdienst voor de Werkverruiming en diende in de veertiger jaren van de vorige eeuw voor huisvesting van werkloze mannen, die nuttig werk moesten verrichten in de bossen van de Sallandse Heuvelrug. Deze werkzaamheden betroffen voornamelijk het ontginnen van woeste gronden en de aanleg van paden en wegen in de bossen en op de heide.
Onderduikershut
Aan de Tweede Wereldoorlog herinnert zich een onderduikershut en herinneringsmonument bij Helhuizen aan de westzijde van de heuvelrug.
Op initiatief van onder anderen de heren Marsman en Tielbeek, destijds zelf ook onderduikers, is het monument in 1998 tot stand gekomen. De heer Marsman is begin 2012 overleden. Het monument is geplaatst op de plek waar Marinus Stevens op 14 oktober 1944 het leven liet tijdens een razzia. Sinds 2005 worden op deze plek ook de joodse onderduiker Maurits Bachrach uit Apeldoorn en verzetsman Gerrit Jan Piksen uit Haarle herdacht. Zij kwamen ook tijdens deze razzia om het leven. De Bosschool in Espelo heeft het monument geadopteerd. Sindsdien wordt ieder jaar, ook na de sluiting van de Bosschool in 2015, rond 14 oktober door een vaste groep vrijwilligers uit de Espelose buurtschap een bijeenkomst bij het monument georganiseerd voor nabestaanden, buurtbewoners, basisschoolkinderen en andere belangstellenden.
Foto: TC Tubantia