Als er iets is wat ons verbindt dan is het ons fraaie karakteristieke landschap. Het is een samenhangend ecologisch systeem met bijzondere flora en fauna, niet alleen uniek voor Overijssel, maar voor het hele land. In deze serie gaan we dieper op zoek naar het DNA van de steden en dorpen in het gebied. Wat onderscheidt ze en wat hebben ze gemeen? Lees mee en ontdek het zelf!
Qua oppervlakte beslaat Haarle een kwart van het gemeentelijke grondgebied. Omdat Haarle door de Sallandse Heuvelrug in fysieke zin gescheiden wordt van de andere Hellendoornse kernen, heeft het dorp zich relatief geïsoleerd ontwikkeld, wat het een eigen karakter heeft gegeven. Zo is Haarle een katholieke enclave in een protestantse omgeving en spreekt de bevolking van ‘enken’ om de met plaggen opgehoogde gronden aan te duiden (elders in de gemeente wordt de Twentse term ‘essen’ gebruikt).
Vanouds is Haarle een agrarische nederzetting, maar het belang van de landbouwsector is in de loop van de jaren gedaald. Wel zijn er in het buitengebied grote rundvee- en varkenshouderijen te vinden, naast boeren die hun bedrijf hebben uitgebreid met een streekwinkel of een andere niet-agrarische functie. Vanwege het aantrekkelijke landschap vormen recreatie en toerisme een belangrijke pijler van de dorpseconomie. Haarle is een actief dorp, wat zich vertaalt in een groot aantal lokale verenigingen en stichtingen: het zijn er meer dan zestig in totaal! Jaarlijks organiseren vrijwilligers een dorpsfeest van vijf dagen. Haarle heeft ook zijn eigen muziekevenement, Dieksiepop.
Grafheuvels in de buurt van Haarle suggereren dat er al ver voor onze jaartelling mensen hebben geleefd. Toch wordt de nederzetting pas in 1244 vermeld, destijds nog als ‘Harlo’. In die naam zijn de woorden ‘haar’ (lange hoogterug) en ‘lo’ (bos) duidelijk te herkennen. Beide omgevingskenmerken hebben een rol gespeeld in de dorpshistorie. Nabij Haarle vinden we de Hellendoornse Berg, Koningsbelt, Haarlerberg, Sprengenberg en een flank van de Holterberg. Op een deel van deze heuvels lieten boeren vroeger hun schapen grazen, terwijl in de 19e eeuw de bossen rond Haarle werden gebruikt voor de productie van hout.
Even ten zuiden van het dorp Haarle ligt Landgoed De Sprengenberg. Het natuurgebied springt vooral in het oog vanwege de markante Palthetoren. De Almelose textielfabrikant Wulfften Palthe liet de witte, sprookjesachtige toren met achtkantige koepel in 1903 bouwen naast de vijf jaar eerder opgetrokken villa. In het landhuis werden de nieuwste technieken toegepast, zoals een windmotor om zelf stroom op te wekken. Aan de voet van de Sprengenberg ligt Herberg De Pas, een Saksische boerderij van waaruit ’s zomers veel fietsers en wandelaars een tocht over de Sallandse Heuvelrug maken. Bij de herberg is ook een informatiepunt van Natuurmonumenten en een natuurspeelplaats te vinden.
